Warszawa to nie tylko stolica Polski, siedziba władz i najważniejszych instytucji państwowych. Warszawa to prężnie rozwijający się ośrodek kulturalny. Miasto ogromnych możliwości, w którym ciągle coś się dzieje, które wymusza na swoich mieszkańcach specyficzny, wielkomiejski styl życia. Można nie lubić Warszawy, ale nie da się zlekceważyć jej potencjału. I pewnie trochę jej jeszcze brakuje, ale jest na jak najlepszej drodze, by doścignąć inne stolice europejskie.

Warszawa jednak nie pojawiła się znikąd i nie bez powodu zyskała w ciągu wieków tak duże znaczenie. Warto więc prześledzić jej historię i dowiedzieć się „jak to z tą Warszawą było”.

Historia Warszawy datowana jest od powstania Starej Warszawy, czyli grodu, założonego na terenie dzisiejszej Starówki pod koniec XIII wieku przez bogatych kupców toruńskich. Kupców sprowadził w to miejsce książę Bolesław II Mazowiecki.

Skąd jednak nazwa – Warszawa?

Legenda głosi, że pewien mieszkający w osadzie nad brzegami Wisły rybak o imieniu Wars zobaczył w czasie nocnego połowu piękną syrenę. Od tamtej pory, zakochany bez pamięci, co noc przychodził nad rzekę, by móc popatrzeć na tę piękną postać. W końcu, dostrzeżony przez swoją wybrankę, wyznał jej miłość. Okazało się, że Sawa (bo tak miała na imię syrena) odwzajemnia jego uczucia. Dzięki miłości, jaka ich połączyła, Sawa wyszła na ląd i zamieniła się w piękną dziewczynę – w miejscu jej rybiego ogona, pojawiły się nogi. I tak Wars i Sawa żyli razem długo i szczęśliwie a gród, powstały na miejscu ich nadwiślańskiej chaty, nazwano na ich cześć Warszawą.

Z żalem trzeba jednak zastąpić tę romantyczną historię faktami. Otóż na obszarze dzisiejszego Mariensztatu znajdowała się na przełomie XII i XIII wieku, osada, należąca do rycerza Warsza z rodu Rawów (Rawiczów). I to właśnie od jego imienia utworzono nazwę grodu – Warszowa.

Około 1300 roku Warszawa otrzymała akt lokacyjny (na prawie chełmińskim), dokument ten niestety nie przetrwał do naszych czasów. Stara Warszawa obejmowała obszar 20 hektarów. W 1408 roku, na północ od niej powstało nowe miasto – Nowa Warszawa.

W 1413 roku oficjalnie przeniesiono stolicę Mazowsza z Czerska (gdzie mieściło się wcześniej mazowieckie centrum władzy świeckiej i duchownej) do Warszawy.

W 1526 roku Mazowsze, a wraz z nim Warszawa, zostało przyłączone do Korony. Wydarzenie to miało ogromny wpływ na rozwój miasta. Mieszczaństwo otrzymało wiele przywilejów. Dzięki ułatwieniom podatkowym, rozwijać się mógł handel oraz wszelkie przejawy mieszczańskiej przedsiębiorczości. W tym właśnie czasie Warszawa zyskała na znaczeniu. W dworze jazdowskim zamieszkała, po śmierci Zygmunta Starego, królowa Bona. Także jej syn, Zygmunt August, wolał przebywać w Warszawie niż w Krakowie. Dlatego też w 1569 roku na sejmie w Lublinie (na którym zawarto słynną unię lubelską – z Litwą) uchwalono, że Warszawa będzie miejscem obrad sejmów walnych Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1573 roku stała się ona także miejscem elekcji polskich władców.

Do prawdziwego ustołecznienia Warszawy przyczynił się bezpośrednio pożar Wawelu w 1595 roku, po którym to król Zygmunt III Waza przeniósł swą rezydencję, dwór królewski oraz wszystkie urzędy koronne z Krakowa do Warszawy. Wraz z Zamkiem Królewskim rozwijało się całe miasto i do 1610 roku Warszawa stała się praktycznie, choć jeszcze nie formalnie, stolicą Rzeczypospolitej.

Niestety złote lata rozwoju Warszawy nie trwały długo. Podupadła ona w okresie wojen polsko-szwedzkich (potopu szwedzkiego), w latach 1655-1660. Wywieziono wtedy wiele dzieł sztuki, obrazów, zbiorów bibliotek, kolekcję arrasów, relikwie i elementy architektoniczne.

Nadzieję na lepsze jutro dał Warszawie czas panowania Jana III Sobieskiego. Król wspierał kulturę i naukę i, łożąc na artystów i uczonych, przyczynił się do rozwoju tych dziedzin. Zebrał on pokaźną bibliotekę i ufundował wiele okazałych budowli. Niestety, wewnątrzpaństwowy chaos, spowodowany podwójną elekcją Stanisława Leszczyńskiego i Augusta II Mocnego, znowu znacząco spowolnił rozwój Warszawy.

Po powrocie Augusta II na tron i ustabilizowaniu się sytuacji w kraju, Warszawa po raz kolejny podźwignęła się na nogi. Jednakże prawdziwy „złoty wiek” nastał dla stolicy wraz ze wstąpieniem na tron ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jego zasługi dla rozwoju sztuki, nauki i oświaty są nie do przecenienia. Stanisław August uczynił Warszawę prawdziwą, nowoczesną stolicą europejską, centrum życia politycznego i kulturalnego. Podczas Sejmu Czteroletniego, 3 maja 1791 roku uchwalono tu pierwszą w Europie i drugą na świecie, po amerykańskiej, konstytucję. Konstytucja 3 maja była świadectwem politycznej dojrzałości Polski. Niestety, w wyniku trudnej sytuacji w kraju, przyczyniła się ona do utraty niepodległości przez Polskę. W czasie rozbiorów Warszawa była głównym ośrodkiem działań konspiracyjnych. Po trzecim rozbiorze Polski, w 1795 roku, Warszawa znalazła się w zaborze pruskim.

Za sprawą Napoleona, w 1807 roku, na mocy pokoju w Tylży, utworzono Księstwo Warszawskie, które jednak przestało istnieć już w 1815 roku, po klęsce cesarza francuskiego.

Na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego (1815 rok), Warszawa stała się stolicą Królestwa Polskiego, które, choć zależne od Rosji, posiadało całkiem sporą autonomię. Rozwój miasta hamowały jednak władze rosyjskie na czele z księciem Konstantym i, wprowadzona przez nie, wszechobecna cenzura.

Po upadku powstań: listopadowego (1830-1831) i styczniowego (1863-1864) Królestwo Polskie straciło resztki autonomii i poddane zostało ostrej rusyfikacji. Mimo to, w Warszawie rozwijała się nie tylko konspiracja, ale i przemysł.

W czasie I wojny światowej Warszawa znalazła się pod okupacją niemiecką. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1918 roku, Warszawa znów stała się stolicą państwa polskiego i źródłem nadziei na stałą poprawę losu Polaków.

1939 rok przyniósł jednak kolejną wojnę. Warszawa, jako centrum konspiracji i ruchu oporu, podtrzymywała w narodzie uczucia patriotyczne. W 1944 roku, zmobilizowana ludność Warszawy, przystąpiła do, tragicznego w skutkach, zrywu – powstania warszawskiego. Miasto zostało nieomal zrównane z ziemią (zniszczono je w 84 %), zginęły setki tysięcy ludzi.

Po 1945 roku, mieszkańcy Warszawy natychmiast rozpoczęli odbudowę miasta. Dzięki ich wysiłkom zrujnowane w czasie wojny miasto po raz kolejny nabrało blasku.

Burzliwe dzieje Warszawy, prowadzące do jej aktualnego rozkwitu, stanowią, dla wielu Polaków, powód do dumy.